I’ve seen it in your eyes and I’ve read it in books
Who wants love without the looks (Teardrop Explodes)
Ο πρώτος μήνας της νέας χρονιάς φτάνει στο τέλος του και για τρίτη συνεχή φορά διαπράττουμε το εγχείρημα να δημιουργήσουμε μια λίστα με τα -κατά τον γράφοντα- βιβλία που δεν είναι απαραίτητα τα καλύτερα, αλλά ίσως τα πιο ενδιαφέροντα. Τα 127 βιβλία που προτείνονται στο παρόν κείμενο, αποτελούν κομμάτι των πεδίων των ενδιαφερόντων μου, εξού και η αστυνομική λογοτεχνία, η ξένη πεζογραφία, η μουσική, ο αθλητισμός, τα πολιτικά αναγνώσματα έχουν τη μερίδα του λέοντος. Μ’ ελάχιστες εξαιρέσεις είναι ελληνικής εκδόσεως του 2023, εκτός δύο επανεκδόσεων, συν δυο-τρία που βγήκαν το 2022 και δεν τα πήρα χαμπάρι πέρυσι, ενώ κάποια λίγα αποτελούν επανεκδόσεις μετά από δεκαετίες. Απουσιάζουν πράγματα που δε με συγκινούν ιδιαίτερα (Φανταστικό, Φιλοσοφία, Ψυχολογία, Κλασσικά έργα κλπ). Ακολουθεί λοιπόν μια δεκάδα συν δύο (βασικές) επανεκδόσεις και περαιτέρω μια απλά καταγραφή, με 2-3 λόγια, των υπολοίπων ανά είδος.
Η πρώτη δεκάδα εν είδει top 10
1. Διψαλέοι Σκύλοι – Glen Emery (Περιπλανέτα)
Το αγόρασα κάπως επιφυλακτικά, μα μόλις το ξεκίνησα βούτηξα ολότελα στον κόσμο του συγγραφέα, σ’ ένα πνεύμα ιδιότυπο που απεικονίζει μια Τσεχία (και κυρίως την αιώνια Πράγα) σε σύγχυση. Ιστορίες που έζησε ο Καναδός Emery, ο οποίος αφού μεγάλωσε στην κομμουνιστική Τσεχοσλοβακία, γύρισε στον Καναδά (υπάρχουν αναφορές από τη ζωή του εκεί), επέστρεψε στα 90s για να ανοίξει μερικά πολύ σημαίνοντα μπαράκια (όπως ήταν και το Thirsty Dogs το οποίο βαφτίζει και το παρόν), όπου και διαδραματίζονται αρκετά από τα γραφόμενα του. Οι εμπειρίες του αποτυπώνονται με χιούμορ, αμεσότητα, στρωτή γραφή και γαργαλιστικές λεπτομέρειες, ενίοτε μη politically correct (και αυτό είναι κάτι που επίσης μου αρέσει, κόντρα στην σημερινή …λαίλαπα καθωσπρεπισμού). Μια αληθινή …περιπλάνηση -για να μνημονεύσουμε και τις εκδόσεις- με μερικές ξεχωριστές μουσικές αναφορές (Nick Cave, Tiger Lillies). Νομίζω η λέξη αυθεντικό, αντικατοπτρίζει την ουσία των 272 σελίδων του.
2. Τα Ρόδα Δεν Πεθαίνουν Ποτέ – Gunnar Staalesen (Διόπτρα)
Πάνε πάρα πολλά χρόνια από τότε που διάβασα για πρώτη φορά τον Νορβηγό συγγραφέα. Έκτοτε τα βιβλία του (τρία όλα και όλα που έβγαλαν οι εκδόσεις Πόλις το 2012) παραμένουν χαμένα στη σκόνη και το χάος των παλαιοβιβλιοπωλείων. Φέτος όμως εμφανίστηκε το τέταρτο (για να κλείσει το καρέ;), από νέες εκδόσεις (Διόπτρα), με τον ίδιο ήρωα, έναν υπέροχο και καλοφτιαγμένο χαρακτήρα, τον μοναχικό λύκο- ντετέκτιβ Βαργ Βέουμ (η μετάφραση του ονόματος που ξενίζει πάντα όσους συστήνεται, είναι λύκος στο ιερό). Η ιστορία έχει πολλές ανατροπές, μια βαθμιαία αυξανόμενη πλοκή, αλλά κυρίως διαθέτει κοινωνικό σχόλιο, περιπλάνηση στην πόλη του Μπέργκεν (πατρίδα και βάση του συγγραφέα και φυσικά του Βέουμ), καθώς και πολλές ιστορικές αναφορές. Κυλάει σαν καθάριο νερό και αποζημιώνει τον αναγνώστη, ακόμα και αν φαίνεται γκουμούτσα αρχικά (εγώ το διάβασα σε 3 μέρες πάντως και μετά ξαναδιάβασα τα υπόλοιπα βιβλία του!)
3. Καιρός Για Πόλεμο – Patrick Raynal (Πόλις)
Ως αναγνώστης ”μεγάλωσα” διαβάζοντας βιβλία των εκδόσεων Πόλις και Άγρα, εξού και η πρώτη μου αγάπη ήταν -και παραμένει- το Γαλλικό noir. Ο Patrick Raynal υπήρξε μια από τις πρώτες μου επαφές με το ‘’είδος’’ λοιπόν έχοντας τρία -μεταφρασμένα στη γλώσσα μας- τέτοια βιβλία (Παράθυρο Με Θέα Γυναίκες, Αγνώστου Υιού, Πρώην Σύντροφοι). Με βάση τον Μάη και τις παλιές πολιτικές ομάδες, στήνει πλοκές στο σήμερα, κόντρα στο κατεστημένο, την εξουσία και τις συμμορίες, με μοιραίες γυναίκες, ληστείες, μια αφαιρετική συμπάθεια στους παλιούς αντάρτες και φυσικά με φόντο την πόλη του (Νίκαια, αν και γεννήθηκε στο Παρίσι). Διαβάζοντάς το ξαναέγινα 17 χρονών, αν και την πλάτη μου βαραίνουν 25 χρόνια από τότε, οι παλιές αγάπες δεν ξεχνιούνται, ειδικά αν η γραφή τους συνεχίζει να είναι τόσο σπινθηροβόλα και όσο βίαιη χρειάζεται, με τις απαραίτητες ποιητικές πινελιές.
4. Τι Τρέλα Τι Παλάτια! – Jean Patrick Manchette (Άγρα)
Στην αρχή σκέφτηκα να αφήσω κενό το σχόλιο μου για το παρόν βιβλίο, άλλωστε τέτοιοι συγγραφείς μιλούν από μόνοι τους και για μένα ο Manchette είναι ο πιο αγαπημένος μου (και τα 10 βιβλία του που έχουν μεταφραστεί στη γλώσσα μας είναι διαμάντια). Αν και δεν είναι το καλύτερο του, έχει όλα εκείνα τα στοιχεία που αντιπροσωπεύουν το …Μανσετικό σύμπαν. Βία, πολιτική, πτώματα, γυναίκες δηλητήριο, πικρό χιούμορ, μοναδικές ατάκες, καταιγιστική γραφή και κινηματογραφική πλοκή. Στο λήμμα πολάρ θα έπρεπε να υπάρχει απλά η φωτογραφία του μεγάλου Μαρσεγιέζου.
5. Ό,τι Αρχίζει Ωραίο Τελειώνει Με Φόνο – Κώστας Καλφόπουλος (Καστανιώτης)
Κάπου, κάποτε διάβασα μια φράση του αγαπημένου του Κώστα (και δικού μου) Peter Handke να λέει ”Διάρκεια είναι να μπορούμε να κοιτάζουμε τον ενήλικα και να διακρίνουμε το παιδί μέσα του”. Διαβάζοντας το παρόν, όπως και το προ δεκαετίας ”αδερφάκι” του (Καρέ Καρέ και Άλλα Διηγήματα) διακρίνω αμέσως στη γραφή του συγγραφέα αυτή την παιδικότητα -που κρίνω απαραίτητη προσωπικά. Επτά μικρές ιστορίες, ο Κώστας είχε πάντα το ταλέντο να αναπτύσσει σε μικρό χώρο τον ”κόσμο” του και μαζί με τις απαραίτητες αναφορές στη μουσική, το ποδόσφαιρο, την πολιτική, τα βιβλία, την Γερμανία (τα πάθη του) μέσα από μια noir αισθητική, πάντα το έκανε καλά. Δυστυχώς δεν είναι πια μαζί μας και εκείνη η ρομαντική ματιά του, όπου έδενε τη ”λαϊκότητα” με μια υψηλή γνώση και αίσθηση των πραγμάτων θα μας λείψει. Πολύ ωραίο βιβλίο ή τέλος πάντων συλλογή διηγημάτων.
6. Και Τώρα Ένα Σύνθημα Που Όλους Μας Ενώνει – Παναγιώτης Καλαμαράς (Ελευθεριακή Κουλτούρα)
Μια εγχώρια καταγραφή του κινήματος κατά της παγκοσμιοποίησης (Θεσσαλονίκη, Γένοβα, Πράγα), μια ανασκόπηση γεγονότων με κριτική ματιά και μια θύμηση του Toni Negri είκοσι χρόνια πίσω (21.6.2003 στο ΑΠΘ). Αναμνήσεις, ιστορίες, αποτίμηση γεγονότων που μας ”άγγιξαν”, πέρασαν από μέσα μας και δεν είναι δα και τόσο μακρινά (ή μήπως είναι?). Πολύ στρωτή γραφή, χωρίς φιοριτούρες, μια πολύ ουσιώδη έκδοση στο γνωστό πνεύμα της Ελευθεριακής Κουλτούρας.
7. Στον Απόηχο Του Δεκέμβρη – Θοδωρής Ηλιόπουλος (Firebrand)
Πάνε δεκαπέντε χρόνια, μα ουδεμία αποτίμηση έγινε, τίποτα δεν γράφτηκε, λες και δεν πέρασε από … μέσα μας εκείνος ο Δεκέμβρης. Είναι η πρώτη -αν δεν κάνω λάθος- προσπάθεια θύμησης του 2008, έστω και υπό ένα άλλο πρίσμα, αυτό ενός κρατούμενου, ο οποίος για 8,5 μήνες βρισκόταν στον Κορυδαλλό. Ο Θοδωρής Ηλιόπουλος μέσω του ημερολογίου του μας μεταφέρει στον χρόνο, τον τόπο, τις συνθήκες χρησιμοποιώντας έναν λόγο ποιητικό, πνευματικό, εσωτερικό και κάπως ”αφαιρετικό”. Είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε μαζί του στο studio του music society και για τις μουσικές του αναφορές αλλά και για πολλά άλλα ενδιαφέροντα. Μια ακόμα εξαιρετική πρόταση από τις εκδόσεις Firebrand (υπέροχο και το εξώφυλλο).
8. Παράνομη Ζωή – Monica Sabolo (Εικοστού Πρώτου)
Εκδόθηκε στα τέλη της χρονιάς, αλλά μόλις πήρε το μάτι μου το θέμα, αμέσως έπεσα με τα μούτρα. Μία υπεράνω υποψίας συγγραφέας, η Ιταλιδο-Ελβετο-Γαλλίδα Monica Sabolo, γράφει για την Action Directe. Και τι δουλειά έχει η εν λόγω με το αντάρτικο πόλης θα αναρωτηθεί κανείς ; Οι προσωπικές ιστορίες-ματιές έρχονται σε αντιδιαστολή μα και σε σύνδεση μ’ έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο και η εξιστόρηση αποκτάει ”χαρακτήρα”. Διαβάζοντάς το μου θύμισε λίγο το -περσινό ν.1 της λίστας- Βυθισμένη Πολιτεία της Marta Barone και κάπως έτσι το πολιτικό συναντάει το ατομικό. Το βιβλίο επ’ ουδενί δεν έχει σχέση με το παλαιότερο του Δαίμων του Τυπογραφείου (Μια Σελίδα Μια Σφαίρα) για την εν λόγω Γαλλική αντάρτικη ομάδα. Πατάει σε εντελώς διαφορετικά μονοπάτια, όμως κρατάει τον αναγνώστη σφιχτά, ακόμα και κάποιον που …ψαρεύει όλα τ΄αναγνώσματα περί ένοπλου αγώνα -σαν και τον γράφοντα. Κλείνοντας να αναφέρω πως οι εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου συνεχίζουν να βγάζουν πολύ προσεγμένα βιβλία που άπτονται βασικά του Γαλλικού ενδιαφέροντος (θα βρείτε άλλα τρία φετινά προτεινόμενα στις επόμενες σελίδες).
9. Επιχείρηση Ταβ Στα Ίχνη Του Άρις Σαν – Γιώργος Κορινίδης (Ναυτίλος)
Η περίπτωση του Αριστείδη Σαϊσανά χρήζει μελέτης σε πολλά επίπεδα, ποιος ήταν, τι έκανε, για πιο λόγο έγινε μύθος στο Ισραήλ, γιατί έφυγε (εκδιώχθηκε σωστότερα), γιατί δολοφονήθηκε στη Βουδαπέστη. Μυθιστορηματική ζωή γεμάτη σκιές, κενά, αμφιβολίες, μα πέρα από αυτό υπάρχει και η μουσική και πως μέσω αυτής έγινε μεγάλος και τρανός. Η εξιστόρηση είναι στο σήμερα στη Θεσσαλονίκη -τόπο γέννησής του, στην Καλαμάτα που αναφέρουν οι περισσότεροι ως τόπο καταγωγής μεγάλωσε, όπου κάποιος τυχαία βρίσκεται στα ίχνη του, με μια -τρόπων τινά- noir γραφή από τον Γιώργο Κορινίδη (προ δεκαετίας είχε γράψει ένα αντίστοιχης μορφής μυθιστόρημα το Θερμό Σεπτέμβρη). Ωραίο εξώφυλλο, στρωτή γραφή, ενδιαφέρουσα πλοκή, έ αν βάλετε και στο pick up, cd player, κασσετόφωνο, ή έστω player του υπολογιστή ηχογραφήσεις του San όπου ο οριενταλισμός συναντά την Ελληνική λαϊκή μουσική μέσα από τις κιθάρες μπορείτε να φτάσετε σε …ικανοποιητικά επίπεδα ευ ζην. Προσωπικά ένα καυτό μεσημέρι του καλοκαιριού το διάβασα μέσα σε 6-7 ώρες και αυτή η ανάμνηση θα σημαδεύει οποιαδήποτε θύμηση του εν λόγω βιβλίου.
10. The Cramps Stay Sick, Turn Blue! (Στο Περιθώριο)
Εδώ δεν χρειάζονται πολλά λόγια. Μια Ελληνική έκδοση -των εκδόσεων Στο Περιθώριο– για τους Cramps αρκεί, πόσο μάλλον που η ιστορία των Lux-Ivy αλλά και της μπάντας και πώς αυτή εξελίχθηκε έχει μεγάλο ενδιαφέρον από μόνη της.
11. Το Φαινόμενο Των Ultras Στην Ιταλία 1968-2020 – Sebastien Louis (Απρόβλεπτες)
Επανέκδοση νούμερο ένα, δώδεκα χρόνια μετά το 2011, όταν οι εκδόσεις Απρόβλεπτες έβγαλαν για πρώτη φορά το εν λόγω. Διπλάσιος όγκος σε μια super αναθεωρημένη έκδοση που εξερευνά αυτό που λέει ο τίτλος την πορεία των Ultras μέσα στην Ιταλική ιστορία, σκηνή, κοινωνία, αθλητισμό. Απαραίτητο για όσους είναι οπαδοί, αλλά και όσους είναι πολιτικά όντα.
12. Δοκίμιο για το Τζουκμπόξ – Peter Handke (Εστία)
Επανέκδοση νούμερο δύο, σχεδόν τριάντα χρόνια αργότερα (1994 η πρώτη έκδοση στα Ελληνικά για ένα βιβλίο που βγήκε για πρώτη φορά το 1990 στα Γερμανικά). Αν και το βιβλίο μπορεί να βρεθεί εύκολα ακόμα -παρότι επίσημα εξαντλημένο, το έχω συναντήσει πολλάκις- η έκδοση υπήρξε ”φθηνή” και άνευ επεξηγήσεων-σημειώσεων, οπότε μια επανέκδοση ήταν απαραίτητη. Από τότε ο μεγάλος Αυστριακός πήρε Νόμπελ, έκλεισε τα ογδόντα, λοιδορήθηκε από λοιπούς φιλελέδες-δυτικοτραφείς-ισαποστάκηδες για πράγματα που δεν…είπε, ενώ συνεχίζει ασταμάτητα να γράφει. Προσωπικά τον κατατάσσω στις πολύ μεγάλες πένες-μυαλά του 20ου και 21ου αιώνα, αλλά και η μεγάλη σχέση του με τη μουσική αποτελεί εξίσου βασικό λόγο για την αγάπη που του τρέφω. Έτσι ένα δοκίμιο για το Τζουκμπόξ θα είχε ενδιαφέρον έτσι και αλλιώς, πόσο μάλλον όταν εκείνος επιλέγει να βουτήξει στην …απουσία. Μια κλασσική γραφή Handke γεμάτη μοναξιά, νοσταλγία, περιπλάνηση (στην Ισπανική Soria στα ορεινά της Καστίλλης). Τα υπόλοιπα μπορείτε να τα απολαύσετε.
ΑΝΑ ΕΙΔΟΣ
Αθλητισμός
Ladies Football Club – Stefano Massini (Δίαυλος) (2022)
Ντιέγκο Εμπιστευτικό – Συλλογικό (Belle Epoque)
Θρυλικοί Δρομείς – Νίκος Μαρκέας (Σάλτο)
Ανακαλύπτοντας Το Ποδόσφαιρο – Michael Cox (Δίχτυ)
Ματωμένα Γκολ – Luciano Wernicke (Belle Epoque)
Η Δύναμη Της Ήττας – Μπάνε Πρέλεβιτς (MVPublications)
Ιδέες και «Στρατηγοί» Που Άλλαξαν Το Ποδόσφαιρο – Γιάννης Γεωργάκης (Ατέχνως)
Το Τετράγωνο Έξω Από Την Σκακιέρα – Χρήστος Νάτσης (Δόμος)
Οκτώ βιβλία αθλητικού περιεχομένου. Σκάκι, στίβος, μπάσκετ, ποδόσφαιρο (κυρίως), με το εξαιρετικό και πρωτότυπο Ladies Football Club να ξεχωρίζει. Μια μικρή παρασπονδία καθώς δε το πήρα χαμπάρι πέρυσι (εκδόθηκε στο τέλος του 2022), οπότε το παρουσιάζουμε φέτος, μια χρονιά με mundial γυναικών και πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για το ποδόσφαιρο γυναικών. Ο Massini γράφει πρωτότυπα και ιδιότυπα -όπως και στο άλλο του βιβλίο στα Ελληνικά το Η Τριλογία Των Λήμαν – με πάθος και έχοντας από πολύ κοντά τις 11 ηρωήδες του, σαν να παίζει man το man (ή έστω woman to woman) και όχι με μια αποστασιοποιημένη ματιά που συνηθίζεται στους…λογοτεχνικούς κύκλους. Από τα υπόλοιπα ξεχωρίζω το βιβλίο για το σκάκι, επίσης με μια διαφορετική ματιά πιο χιουμοριστική και λεπτολογική αγωνιστικά, όπως και το βιβλίο του Cox.
Κόμικ
GEORGE BEST Ο Πέμπτος Μπητλ – Vincent Duluc (Δίαυλος)
Η Κατάργηση Της Εργασίας – Bob Black (Χαραμάδα)
Τα Κόμικς Πολιτισμός Και Θεωρία – Συλλογικό (Αιγόκερως)
Θαυμαστός Καινούργιος Κόσμος – Aldus Huxley, Fred Fordham (Οξύ)
Δεν έχω μεγάλη σχέση με τα κόμικς, αλλά τα τέσσερα παραπάνω ισορροπούν πάνω στα ενδιαφέροντά μου. Ένα κλασσικό, ένα …ήμι-κλασσικό, ένα θεωρητικό και ένα αθλητικό.
Ποίηση
Εκδοχικά: Τζαζ Ποιήματα 1990-2009 – Γιάννης Λειβαδάς (Πανόπτικον)
Επίλεκτα Ποιήματα Και Άλλα Κείμενα – Σπύρος Μεϊμάρης (Opportuna)
Οχλοδοξία – Ζωρζ Πιλαλί (Οξύ)
Μια Βροντερή Γιούχα Για Τον Τάφο – Voltairine De Cleyre (24 Γράμματα)
Παλαιστινιακή Ποίηση – Συλλογικό (Ειρήνη)
Άγρυπνη Να Επιθυμώ – Pat Parker, Audre Lorde, Cheryl Clarke (Αρχείο 71)
Άπαντα Τα Ποιήματα – Peter Handke (Βακχικόν)
Γενικά -το έχω ξαναγράψει- μου αρέσει η ποίηση αλλά δε συνηθίζω να διαβάζω βιβλία που την περικλείουν. Επέλεξα επτά, το καθένα για διαφορετικό λόγο, ξεχωρίζοντας -και πάλι- την επιλογή των εκδόσεων Βακχικόν να ανθολογίσουν την ποιητική πλευρά του Peter Handke, με έναν κατατοπιστικό πρόλογο.
Μουσική
Rock n Roll Rules Ok? – Μιχάλης Πούγουνας (Στο Περιθώριο)
Sakis Papadimitriou Piano Diary – Ανδρέας Ζαχαράτος (Τόπος)
Ημερολόγια On The Road – Κρίστη Στασινοπούλου (Opportuna)
Σταύρος Κουγιουμτζής – Θανάσης Γιώγλου (Μετρονόμος)
It’s Only Rock n’ Roll – Ντίνος Δηματάτης (Όγδοο)
Jazz Hit Et Nunc Hip n’ Funk– Άρις Γεωργίου (ΜΙΕΤ)
Ιάννης Ξενάκης Ένας Συγκλονιστικός Πατέρας – Μάχη Ξενάκη (Αλεξάνδρεια)
Last Drive Overloaded – Δημήτρης Μυλωνάς (Οξύ)
Κυνηγώντας Την Ουτοπία – Θάνος Μικρούτσικος (Μετρονόμος)
Εδώ είμαστε στο στοιχείο μας, αν και άπτονται διαφόρων μορφών (λευκώματα, βιογραφίες, κείμενα, εξιστορήσεις, ημερολόγια), η ουσία και η βάση είναι η μουσική. Αν εξαιρέσουμε τους Cramps -που τους αναφέρουμε στο top-10, εδώ προσωπικά ξεχωρίζω το βιβλίο με κείμενα του Μιχάλη Πουγούνα στο Merlins, συν το φωτογραφικό λεύκωμα (περιέχει και κείμενα) του Άρι Γεωργίου σχετικό με τη Jazz.
Κοινωνιολογία
Ψυχεδελικές Ικεσίες – Timothy Leary (Τυφλόμυγα)
Ο Αποικιοκράτης Χίπστερ – Gregory Pierrot (Αντίποδες)
Πήραμε Τις Ζωές Μας Πίσω; – Έρη Σαμικού, Λάζαρος Τεντόμας (Αλήστου Μνήμης)
Θάνατος Ενός Ταξιδιώτη- Didier Fassin (Πόλις)
Το Νοήμον Σώμα – Nancy Scheper Hughes, Margaret Lock (Αλήστου Μνήμης)
Μια επιλογή που επίσης άπτεται πολλών θεμάτων -κάτω από τον γενικό(λογο) τίτλο κοινωνιολογία- και θα έλεγα πως με ενδιαφέρουν και τα πέντε. Ο Αποικιοκράτης Χίπστερ που συζητήθηκε έχει ενδιαφέρον, ακόμα και αν διαφωνείς με την οπτική του Pierrot. Πολύ ενδιαφέρουσα επίσης η οπτική του Fassin σ’ ένα -άτυπα- λαογραφικό βιβλίο για τους Ρομά.
Κινηματογράφος
Μια Ιστορία Του Ελληνικού Κινηματογράφου – Βρασίδας Καραλής (Δώμα)
Fatih Akin – Λευτέρης Λαμπράκης, Ματθαίος Φραντζεσκάκης (Πολιτιστική Εταιρεία Κρήτης)
Η Ελληνική Κινηματογραφική Παραγωγή 1942-1990 – Χρήστος Ξένος (Αιγόκερως)
Τρία όλα και όλα κινηματογραφικά βιβλία και όλα εγχώρια.
Πολιτική
Βαλκανική Ομοσπονδία Και Κομμούνες – Yavor Tarinski (Αυτολεξεί)
Ο Ντουρρούτι στον Λαβύρινθο – Miguel Amoros (Ναυτίλος)
Το Παλαιστινιακό Στον 21ο Αιώνα – Συλλογικό (Red Marks)
Η Ελπίδα Ενάντια Στην Ελπίδα – Paul Tillich (Firebrand)
Bullshit Jobs – David Graeber (Στάσει Εκπίπτοντες)
Πώς Χάσαμε Τον Πόλεμο – Λουκής Χασιώτης (Εκδόσεις Των Ξένων)
Καταστασιακή Επανάσταση Ο J.V. MARTIN Και Η Καταστασιακή Διεθνής – Mikkel Bolt Rasmussen (Ουαπίτι)
Το Πολυτεχνείο Έξω Από Το Πολυτεχνείο – Λεωνίδας Καλλιβρετάκης (Θεμέλιο)
Η Πρόοδος Κατά Της Ελευθερίας – Ted Kaczynski (Έξοδος)
Η Εξέγερση Κατά Της Τεχνολογικής Δυστοπίας – Ted Kaczynski (Έξοδος)
Μάης του 1968: Μία Νεοφιλελεύθερη Πολιτιστική Ἐπανάσταση – Adriano Erriguel (Έξοδος)
Απόπειρες Αναρχικής Οργάνωσης Στην Δεκαετία Του 1980 – Δημήτρης Τρωαδίτης (Αναρχισμός)
The Balkan Anarchist Network – Συλλογικό (Antipolitika)
Απέναντι Στο Κράτος – Συλλογικό (Firebrand)
Συνεντεύξεις Με Ριζοσπάστριες Παλαιστίνιες Γυναίκες – Συλλογικό (Καμιονέτα)
Η Μνήμη Και Ο Κοινωνικός Ανταγωνισμός – Renato Curcio (Ελευθεριακή Κουλτούρα)
Γούστο – Giorgio Agamben (Πατάκης)
Η Κυβερνητική Υπόθεση – Tiqqun (Εκδόσεις Των Συναδέλφων)
Ένας Παγκόσμιος Χάρτης Που Περιέχει Την Χώρα Ουτοπία – Μιχάλης Μαυρόπουλος (Μέθεξις)
Δεκαεννέα βιβλία πολιτικού περιεχομένου και έμειναν δεκάδες απ’ έξω. Για παράδειγμα 50 χρόνια μετά το Πολυτεχνείο εκδόθηκαν -τουλάχιστον- 10! (συν ένα παιδικό), ενώ εγώ έβαλα μόνο ένα και αυτό – τοπιο ιστορικό. Επίσης επ’ αφορμής του θανάτου ενός πολύ σημαντικού ανθρώπου του Ted Kaczynski -τρομοκράτη για το κράτος, ψεκασμένου ή τρελού για πολλούς, αλλά προσωπικά τον θεωρώ ένα εξαιρετικά έξυπνο και πρωτοπόρο στη σκέψη πολιτικό ον- κυκλοφόρησαν δύο βιβλία του από τις εκδόσεις Έξοδος. Last but not least το βιβλιαράκι περί καταστασιακών του Δανού J.V. Martin σε μια προσεγμένη -με ενδιαφέρον artwork- έκδοση του Ουαπίτι που διαβάζεται μ’ ένα μικρό μειδίαμα -ίχνος χαμόγελου- στα χείλη.
Λογοτεχνικές Μελέτες
Τηλεφυματίωση – Τέος Ρόμβος (Opportuna)
Ο Κύριος Αθήναι – Λεωνίδας Χρηστάκης (Opportuna)
Για Τον Πίντσον – Θανάσης Μήνας (Πόλις)
Λευκές Νύχτες Και Μελανά Όνειρα – Ξένια Καλαιτζίδου (Γράφημα)
Σκληρός Από Τρυφερότητα – John Taylor (Δίχτυ)
Οι Χασισοπότες – Χασάν Μπαχρή (Αλεξάνδρεια)
Η Τραγική Ζωή Του Χανς Φάλαντα – Γεώργιος Σχορετσανίτης (Οδός Πανός)
Η Ιδιωτική Ζωή Ενός Κατασκόπου – John Le Carre (Bell)
Ο Άνθρωπος Που Κάηκε Ζωντανός – Dario Fo, Florina Cazacu (Ακυβέρνητες Πολιτείες)
Δαιμονισμένοι και Μηδενιστές, Ο Πολιτικός Ντοστογιέφσκι – (Κώστας Δεσποινιάδης – Πανοπτικόν)
Φωνές Κοινωνικής Αντίστασης Στη Λογοτεχνία Της Λατινικής Αμερικής – Αννέκε Ιωαννάτου Visee (Ατέχνως)
Έντεκα βιβλία υπό τον γενικό τίτλο, που δεν είναι δα και τόσο διαφωτιστικός. Κάποια είναι πιο ιστορικά, άλλα πιο λογοτεχνικά, άλλα πιο βιογραφικά, πολιτικά κ.ο.κ. Το βιβλίο που επιμελήθηκε ο Ρόμβος -ένας πολύ αγαπητός και ιδιαίτερος τύπος και όχι μόνο γραφιάς- είναι μια παλιά ”ιστορία” beat συγγραφέων (1967 κυκλοφόρησε στις Η.Π.Α. και το ’76 στα καθ’ υμάς). Το αυτό και το επόμενο πόνημα των εκδόσεων Opportuna για τον Χρηστάκη. Ξεχωρίζω τα βιβλία για τον μέγιστο Χανς Φάλαντα, αυτό για τον Ηλία Πετρόπουλο (Σκληρός Από Τρυφερότητα), αλλά και τη μελέτη ενός παλιού γνώριμου από τα 90s (ραδιοφωνικού παραγωγού, μουσικογραφιά, φανζινά, dj) για μια σημαίνουσα φιγούρα των …γραμμάτων και άγνωστο χ, τον Τόμας Πίντσον. Φυσικά και η ”συγκεντρωτική” αλληλογραφία του Λε Καρέ, ή η αληθινή ιστορία που εξιστορεί ο Φο αξίζουν τα μάλα.
Λογοτεχνία
Napoli Mon Amour – Alessio Forgione (Πόλις)
Ανοιχτή Θάλασσα – Nelson Azumah Caleb (Μεταίχμιο)
Η Ιστορία Του Παιδιού – Peter Handke (Κουκκίδα)
Τριλογία Της Κοπεγχάγης – Tove Ditlevsen (Πατάκης)
Νυχτωδία Της Χιλής – Roberto Bolano (Άγρα)
Δυτικές Χώρες – William Burroughs (Τόπος)
Herscht 07769 – Laszlo Krasznahorkai (Πόλις)
Νουντέμ Ντουράκ, Στη Γη Του Κουρδιστάν – Joseph Andras (Εικοστού Πρώτου)
Αυγουστιάτικη Βροχή – Francisco Alvarez (Εκδόσεις Των Συναδέλφων)
Αβέβαιη Δόξα – Joan Sales (Άγρα)
Bournville – Jonathan Coe (Πόλις)
Οι Αθέατοι – Alain Damasio (Πόλις)
Τις Μέρες Που Λιγόστευε Το Φως – Eugen Ruge (Κλειδάριθμος)
Ο Τονγκολέλε Δεν Ήξερε Να Χορεύει – Sergio Ramirez (Ίκαρος)
Ο Βασιλιάς – Szczepan Twardoch (Καστανιώτης)
Βαλς Της Ευτυχίας – Ylljet Alicka (Πληθώρα)
Η Μνήμη Του Σώματος – Ahlam Mostaghenmi (Καστανιώτης)
Απειρόγωνο – Colum McCann (Καστανιώτης)
Τζενίν – Edel Adnan (Άγρα)
Μανιφέστο Απατεώνων – Colson Whitehead (Ίκαρος)
Κάποτε Υπήρχαν Λύκοι – Charlotte McConaghy (Μεταίχμιο)
UFO 78 – Wu Ming (Εκδόσεις Των Συναδέλφων)
Ο Διάβολος Μιλάει Όλες Τις Γλώσσες – Jennifer Richard (Ποταμός)
Ο Μουσταφά Πάει Στον Πόλεμο – David Hury (Εικοστού Πρώτου)
Πολύ Αργά Πια – Claire Keegan (Μεταίχμιο)
Μικρά Πράγματα Σαν Κι Αυτά – Claire Keegan (Μεταίχμιο)
Τα Τρία Φώτα – Claire Keegan (Μεταίχμιο)
Εμπρηστές – Jan Karson (Βακχικόν)
Υπερβάσεις – Louise Kennedy (Ψυχογιός)
Η Αποικία – Audrey Magee(Διόπτρα)
Οι Νετανιάχου – Joshua Cohen (Gutenberg)
Τριανταένα -και αφαίρεσα αρκετά- ξενόγλωσσα λογοτεχνικά βιβλία, ένας μικρός χαμός δείγμα της υπερπληθώρας εκδόσεων. Προφανώς δε μπορώ να μιλήσω για καθένα ξεχωριστά, αλλά ας ομαδοποιήσω την κατάσταση. Εδώ υπάρχουν επτά Ιρλανδικά μυθιστορήματα σχετικά κυρίως με το παρελθόν, ένα εκ των οποίων πιάνει το Παλαιστινιακό ζήτημα (πριν σκάσει μία ακόμα μαζική γενοκτονία στη Γάζα). Τούτο είναι το Απειρόγωνο, κάτι που κάνουν και άλλα δύο βιβλία: το Λιβανέζικο Τζενίν και το Αμερικάνικο Νετανιάχου (αναφορά στην οικογένεια που έθρεψε το τέρας -χωρίς εισαγωγικά- που σφάζει χιλιάδες αμάχους). Από τα υπόλοιπα τα καινούργιο του Ούγγρου Κρασναχορκάι, του Αντράς, το μυθιστόρημα για τον Ντουρούτι (Αυγουστιάτικη Βροχή) και φυσικά το καινούργιο πόνημα του Χάντκε αποτελούν ”σίγουρες” επιλογές.
Αστυνομική Λογοτεχνία
Αναμνήσεις Του Μαιγκρέ – Georges Simenon (Άγρα)
Τα Πράσινα Παντζούρια – Georges Simenon (Άγρα)
Αιχμάλωτοι Στο Κόλντιτς – Ben Macintyre (Κλειδάριθμος)
Όσα Δεν Θέλω Να Πω – Ian Rankin (Μεταίχμιο)
Μια Εύκολη Υπόθεση – Paco Ignacio Taibo II (Έρμα)
Ο Επίτιμος Πρόξενος – Graham Greene (Πόλις)
Έντιμοι Άνθρωποι – Leonardo Padoura (Καστανιώτης)
Ο Αγωνιστής – Renzo Rossello (Red n’ Noir)
Romantica – Ανδρέας Αποστολίδης (Άγρα)
Μαύρος Χειμώνας Στην Μπολόνια – Carlo Lucarelli (Πατάκης)
Καλιμπάν Ο Καλός – Daniel Chavaria (Όπερα)
Ο Χασάπης Του Υρλύ – Jean Meckert (Oposito)
Λονδίνο Στις Φλόγες – Anthony Quinn (Κλειδάριθμος)
Δικιά Σου Για Πάντα – Claudia Pineiro (Carnivora)
Η Στρατηγική Του Πεκινουά – Alexis Ravello (Carnivora)
Το Ξύπνημα Του Κτήνους – Jacques Moulins (Εικοστού Πρώτου)
Ήμουν Η Ντόρα Σουάρεζ – Derek Raymond (Έρμα)
Η Νύχτα Που Έπεσε Στις Ψυχές Μας – Frederic Paulin (Πόλις)
Δέκα οκτώ Noir, πολάρ, αστυνομικά, κατοσκοπευτικά, μυστηρίου, θρίλερ, κλασσικά ή σύγχρονα, πολιτικά ή και όχι. Έχω διαβάσει τρία από αυτά (συν τρία ακόμα στην πρώτη δεκάδα της λίστας), αν και στον πάκο με τα αδιάβαστα -που αυξάνονται αντί να μειώνονται- ήδη υπάρχουν και άλλα που περιμένουν. Έχοντας τη σιγουριά πως οι Σιμενόν, Τσαβαρία, Γκρην, Τάιμπο, συν ο αγαπημένος μου Ιταλός Λουκαρέλι δε θα με αφήσουν ασυγκίνητο, ας πω δύο λόγια για τα διαβασμένα. Το ελληνικό –Romantica– είναι στο κλασσικό στυλ του Αποστολίδη -σχετικό και με το Πολυτεχνείο- οπότε αν σας αρέσει γενικώς ο συγγραφέας -εμένα προσωπικά πολύ- δεν θα μείνετε ανικανοποίητοι. Αντίθετα σε σχέση με όσα περίμενα δεν ενθουσιάστηκα με το δεύτερο μεταφρασμένο στη γλώσσα μας βιβλίο του Άγγλου Derek Raymond. Όχι πως είναι κακό, ίσως υπέρ το δέον εμμονικό και σε σχέση με το περσινό Πέθανε Με Τα Μάτια Ανοιχτά (που μου άρεσε πάρα πολύ), πιο αδύναμο. Όσο για το μισό ρεπορτάζ, μισό αστυνομικό μυθιστόρημα σχετικό με τη Γένοβα (2001) Η Νύχτα Που Έπεσε Στις Ψυχές Μας, μου φάνηκε πολύ ”τετραγωνισμένο”, δεν ξέφυγε όσο θα ήθελα και θα του ταίριαζε ίσως (κυρίως πολιτικά είναι κατ’ εμε ”ρηχό”) και νομίζω πως δε μπορεί να ξεπεράσει κάποια στερεότυπα. Παρόλα αυτά δεν είναι κακό, έχει στρωτή ροή, πολλούς ”ήρωες”, σε κρατάει τέλος πάντων.
Αντί επιλόγου
Milan Kundera, Cormac McCarthy, Don Michael Thomas, Russell Bunks, Ted Kaczynski, Tony Negri, Amis Martin, Benjamin Zephaniah, Βασίλης Βασιλικός, Κώστας Καλφόπουλος είναι μερικοί από τους συγγραφείς που μας άφησαν μέσα στο 2023. Μια χρονιά κατά την οποία εκδόθηκαν στα Ελληνικά -και πάλι- χιλιάδες τίτλοι, από εκατοντάδες εκδοτικούς οίκους, μεγάλους, μεσαίους και μικρούς. Σε αυτό το “χάος” και την υπερπληθώρα, που μοιάζει τόσο ταιριαστή με το “χαοτικό πλαίσιο” της εποχής του internet, στέκει κανείς αναρωτώμενος αν είναι απαραίτητος ένας τέτοιος δρόμος. Δεν ξέρω, άλλωστε το μαζικό με αφήνει κατά βάση (και περίσταση) αδιάφορο, εστιάζω σε πιο μικρές…σκιές, μερικές εκ των οποίων υπάρχουν στην παρούσα -άτυπη- λίστα, ελπίζοντας πως κάποιος θα μου …τραγουδήσει the book I read was in your eyes.
Σπύρος Καλετσάνος (Noir)