Glasgow town with you by my side
(Splashing Along – Jesse Garon & The Desperadoes)
Το τραγούδι ‘I Belong to Glasgow’ γράφτηκε πριν από 100 χρόνια για εκείνη την υπέροχη πόλη που τρεφόταν πάντα από τη βία της. Την εποχή των εργατικών αγώνων αυτή η υπερβιομηχανοποιημένη πολιτεία αντιμετώπιζε τον σοσιαλιστικό ”κίνδυνο” που πέρασε από τις εργατικές απεργίες, τις αντιπολεμικές διαδηλώσεις, τους αγώνες για το δικαίωμα στην στέγη (με τη σπουδαία Mary Barbour να πρωτοστατεί) και κορυφώθηκε με το Red Clydeside. Μαχητικοί, λαϊκοί και ”ξεροκέφαλοι” από τη φύση τους οι Σκωτσέζοι πάλεψαν ενάντια στη δυστοπία, τότε ο εχθρός ήταν φανερός και τα πράγματα ξεκάθαρα και παρά το πογκρόμ που βίωσαν (βλέπε ματωμένη Παρασκευή του 1919) δεν κιότεψαν. Ποτέ όμως, και ας πέρασαν τα χρόνια, οι απεργίες συνεχίστηκαν, το αυτονομιστικό κίνημα μεγάλωσε, με την συμβολή του εθνικού κόμματος (SNP).
Ας πιάσουμε το νήμα από το film Stone Of Destiny μια πραγματική ιστορία 4 φοιτητών από τη Γλασκώβη που άρπαξαν τον κλεμμένο από τους Άγγλους λίθο του Scone και τον επέστρεψαν εκεί που ανήκε. Από το 1950, μεταφερόμαστε στο ’54 μέσω των σελίδων του βιβλίου Young Adam του Alexander Trocchi, το οποίο έγινε και ταινία το 2003. Τα κανάλια της Γλασκώβης κινηματογραφούνται υπέροχα, απότοκα μιας άλλης εποχής, η οποία γυρνάει σελίδα στην επόμενη δεκαετία. Η Folk συνδέει τους δύο κόσμους και η pop κουλτούρα των 60s τους …διασπάει, δείτε το film Small Faces (του 1996) που διαδραματίζεται στη Γλασκώβη του ’68, συμμορίες και μουσική μια διαρκής συνθήκη για τους Glaswegians. Και ενώ τα πράγματα αλλάζουν στα 70s, μια πιο μηδενιστική εικόνα όλο και αναδύεται, τα παιδιά στις εργατικές κατοικίες της πόλης το βίωσαν βαθιά στο πετσί τους και ένα τέτοιο αλάνι ο Peter Mullan υπέροχος ηθοποιός, αποφάσισε να γυρίσει το Neds (2010) βουτώντας στο παρελθόν. Νωρίτερα όμως σε υψηλότερο επίπεδο στέκει μια σπουδαία γυναίκα η Lynne Ramsay στην πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της Ratcatcher. 1973 απεργία των σκουπιδιάρηδων, βρώμα, ανέχεια, ανεργία και η αναμονή για μια νέα κατοικία αποτελούν τον κόσμο ενός 12χρονου που απεικονίζεται ωμά μεν, ποιητικά δε, μέσω των λιμναζόντων βρομόνερων.
Η πόλη βιώνει μια αλλαγή μέσα από το δημοψήφισμα για αποκέντρωση και κοινοβουλευτική ανεξαρτησία, όμως και δω όπως και σε μια άλλη νότια αποικία πολλά χρόνια αργότερα, η νίκη στις κάλπες βαφτίζεται ήττα στην πράξη. Η δεκαετία του ’80 μαζί με τη θατσερική λαίλαπα φέρνει στάχτες αλλά και διαμάντια για να θυμηθούμε το αριστούργημα του Βάιντα. Μαζί με τη φτώχεια και τη βία, ενίοτε έρχεται και η δημιουργικότητα (βλέπε το film That Sinking Feeling του ’79 ή το A Sense of Freedom του 1981) σε μια εποχή που η νέα γενιά ακονίζει τα δόντια της διαμέσω του Punk. Πάνω σε κείνη τη ”συγκυρία” σκάει εκείνη η υπέροχη περίοδος της ανεξάρτητης Σκωτσέζικης Pop με σημαιοφόρο της τον Alan Horne, τον άνθρωπο που πήρε τον ήχο της νεολαίας και τον μπόλιασε στις 45 και 33 στροφές των δίσκων. Σαν να στέλνει μια καρτ ποστάλ σε όσους έψαχναν το μέλλον, μια ηλιαχτίδα, κάπου να τονώσουν την ορμή και οργή τους.
Αυτό έπραξε η Postcard Records στα πρώτα έτη των 80s δισκογραφώντας τους 2 σημαντικότερους εκπροσώπους της πόλης, νέους, ωραίους, ταλαντούχους, γεμάτους ενέργεια. Οι Edwyn Collins και Roddy Frame έδωσαν το έναυσμα σε μια σειρά από σχήματα να αποδράσουν από τον καθημερινό ζόφο, παίζοντας παροξυσμικά, μελωδικά, μανιακά και αθώα παράλληλα. Παρόλα αυτά ουδείς φιλμάρισε κάτι που να φέρνει στο νου και στα ώτα τον ήχο εκείνης της σκηνής -και αυτό πραγματικά μου έκανε εντύπωση. Έτσι όταν βρήκα μπροστά μου ένα βιβλίο ονόματι Σάγκι Μπέιν του Stuart Douglas δε χρειάστηκε παρά 2 λέξεις στο οπισθόφυλλο να με πείσουν να το αγοράσω, Γλασκώβη και 80s. Και πιστέψτε με το βραβείο Booker που κέρδισε δε μου επηρέασε ουδόλως τη σκέψη.
Και όμως διαψεύστηκαν ακόμα και οι πιο πεσιμιστικές μου προσδοκίες, 500+ μεγάλες σελίδες και ούτε μια αναφορά στην Scottish Pop, μόνο κάτι χαζομάρες για τον έφηβο που ακούει Meatloaf (!!!) και τη μητέρα που βρέθηκε σ’ ένα country club. Παρεκκλίνοντας λίγο θυμήθηκα τον Lloyd Cole που μας εξηγούσε στην καρδιά της δεκαετίας του 80 γιατί αγαπούσε την country (she plays country records until the morning) και πρόσφατα το film Wild Rose του Tom Harper που διαδραματίζεται στη Γλασκώβη. Μια άρτι αποφυλακησθείσα ψάχνει τον δρόμο για τον …παράδεισο της (λέγε με και Nashville), υπό τους ήχους (και) του Country Girl των ντόπιων θεών Primal Scream. Η υπέροχα χαοτική Άγκνες Μπέιν η αλκοολική μαμά που απεικονίζει εξαιρετικά ο συγγραφέας είναι ένα … πανέμορφο urban girl πάντως, με 3 παιδιά και κανέναν σύντροφο που δε του μένει άλλο απ’ το να ονειρεύεται. Ακριβώς όπως έκαναν εκείνα τα χρόνια οι ίντυδες Wee Cherubs (Dreaming – 1984) ή όπως έκανε η Carla στο πρώτο film του Ken Loach γυρισμένο στην αγαπημένη (?) του πόλη (και πιο φιλμογραφημένη από πλευράς του). Στο Carla’s Song του 1996 πρωταγωνιστούσε ο Glaswegian Robert Carlyle ως οδηγός λεωφορείου που ερωτεύεται μια εξωτική Νικαγουαρανή γεμάτη ”πληγές” απ’ τον εμφύλιο, η ταινία διαδραματίζεται στα mid 80s.
Η χρονια που γυρίστηκε το film, αποτέλεσε την Pop αναγέννηση της πόλης με τους Belle & Sebastian να ηγούνται μιας κουστωδίας νέων group (Camera Obscura, Gentle Waves, Adventures In Stereo, Delgados, Life Without Buildings, Supernaturals, Travis) και μαζί με τους συνεχιστές των ενεργών τότε Teenage Fanclub (Mogwai, Twillight Sad, Secret Goldfish) να ξαναρίχνουν τα φώτα στη Γλασκώβη. Παράλληλα και τα κινηματογραφικά φώτα που έπεφταν κυρίως στο Εδιμβούργο (ένεκα Trainspotting), με μια σειρά από ταινίες επιπέδου (Orphans, My Name Is Joe, Sweet Sixteen) αποτυπώνουν τις ”ομορφιές” της. Irvine Welsh ή Ian Rankin μπορεί να μη διαθέτει η πόλη, μα βιβλία με βάθος και ουσία θα βρει κανείς -πάντα μιλάω για μεταφρασμένα στη γλώσσα μας- Οι Πατέρες Μας (Πόλις) του Andrew O Hagan, Το Τελευταίο Καρέ (Αλεξάνδρεια) της Louise Welsh, η Τρομπέτα (Μελάνι) της Jackie Kay, το Μάκβεθ του Jo Nesbo και η … φιλοσοφημένα noir τριλογία της Γλασκώβης του Malcolm Mackay (μεταφρασμένη στα Ελληνικά από τις εκδόσεις Πόλις) ανοίγουν την όρεξη. Και πάλι όμως για κάποιο λόγο που δεν κατανοώ, τη μουσική την ψάχνεις με το σταγονόμετρο, αναρωτιέσαι ακόμα και κείνο το νέο χρυσό όνειρο 81/82/83/84 της παλιοπαρέας τους Jim Kerr, δε μπορούσε να χωρέσει πουθενά. Μερικά ντοκιμαντέρ σώζουν την κατάσταση και μαζί το μέτριο film God Help The Girl (2014) του Stuart Murdoch ιδρυτή και ηγέτη κάποτε των Belle & Sebastian.
Έτσι επιστρέφεις στα τραγούδια περπατώντας στην Killermont Street του Roddy Frame, αράζεις στην Jocelyn Square των Love & Money, πηγαίνεις νότια του ποταμού Clyde με το instrumental των ντόπιων Texas (Southside), κάνεις ένα Splashing along through George Square μέσω του Jesse Garon, βουτάς στη συλλογή των Bluebells Exile On Twee Street (Songs From Glasgow 1980-1982), φοιτάς στο Glasgow School των Orange Juice και κάνεις μια βόλτα στη βροχή. Άλλωστε η Γλασκώβη φημίζεται για τις σταγόνες που πέφτουν απ’ τον ουρανό και αντίστροφα από τις μουσικές σταγόνες που επιστρέφουν εκεί υγραίνοντας τις ζωές όσων δεν κρατούν ομπρέλα. Δεν υπάρχει καλύτερο δείγμα από το Tinseltown In The Rain των Blue Nile από τη χρονιά του 1984. Οι παρακάτω στίχοι που τραγουδιούνται με μια βαθιά πνοή και μελαγχολία από τον Paul Buchanan θαρρείς και δεν πηγαίνουν σε μια γυναίκα, αλλά απευθύνονται στην ίδια τη νυχτερινή, σκοτεινή, ατμοσφαιρική και υγρή Γλασκώβη
Do I love you? Yes, I love you
Will we always be happy go lucky?
Do I love you? Yes, I love you
But it’s easy come and it’s easy go
All this talking is only bravado
Για την πόλη του Old Firm, εδώ μια έξτρα εντεκάδα ταινιών συν τις 2 του Loach που δεν μνημονεύτηκαν, εκτός όσων αναφέρονται παραπάνω.
- Comfort and joy
- A shot at glory
- Strictly Sinatra
- Wilbur wants to kill himself
- American Cousins
- Ae Fond Kiss
- Dear Frankie
- On A Clear Day
- Red Road
- Donkeys
- Angel’s Share
- Under the Skin
- Moon Dogs
Μα πάνω απ’ όλα, η πόλη καθρεφτίζεται στην περσόνα του Peter Mullan, αυτού του υπέροχου ηθοποιού και ενίοτε σκηνοθέτη, να περιδιαβαίνει τη γενέτειρά του ως Hector. Από το 2015 που βγήκε στις αίθουσες, πάμε πρόπερσι σε μια low budget ταινία με θέμα της το χορό και την …απείθεια απέναντι στο κράτος. Είμαστε στα 1994 την εποχή που στη Βρετανική επικράτεια θεωρείται παράνομο να χορεύεις rave, να πηγαίνεις σε ανάλογα party και festival και βασικά απαγορεύεται να είσαι ενεργός new age traveller (μια ομάδα περιπλανώμενη που περιδιάβαινε τα free festival στην Αγγλική επαρχία από τα 70s και εμπνεόμενη από τα ρητά των diggers ασπαζόταν την ελεύθερη χρήση της γης). Το film αν και διαδραματίζεται στο Livingston είναι γυρισμένο στη Γλασκώβη και μουσικά θα μπορούσε να αποτελεί μια συνέχεια της ηλεκτρονικής μουσικής της, που αν και άγνωστη -πέραν των Simple Minds, Primal Scream και Craig Armstrong ή και οι Looper στα 90s– υπήρξε υπαρκτή και θελκτική θα έλεγα στα 80s: ο Alex Fergusson όχι ο γνωστός τότε coach της Aberdeen, οι Robert Rental και Thomas Leer που μετακόμισαν στο Λονδίνο, η μπάντα των Secession, ο Paul Piacentini, οι Talking Drums, Set the Tone, Positive Noise, Endgames και η “μεγάλη” παρέα του Alistair Robinson στο διπλανό Kirkinttiloch (η ετικέτα της Synthetic Tapes και μπάντες όπως οι Klingons, Inner City Static κ.α. που ανθολογήθηκαν στη συλλογή Official Guide To Scottish Minimal Synth [1979-1983]). Σκηνοθετημένη από τον Brian Welsh (έχει κάνει και την τηλεταινία Glasgow Girls) η ταινία είναι μια ασπρόμαυρη, τριπαριστή και εκστατική ελεγεία στη νεολαία και την αντίσταση κατά της (όποιας) επιβολής. Δείτε την οπωσδήποτε και μεταφερθείτε στη Γλασκώβη, μια περιπετειώδη πόλη όπως διατείνεται και ο ποιητής Θάνος Γώγος στην ποιητική του συλλογή που φέρει τ’ όνομα της.
Εκείνη την ποιητική χροιά θα την βρεις στη γκολάρα του Zidane στον τελικό του Hampden Park το 2003, στα τραγούδια του Lloyd Cole και στη ‘’μαυρίλα’’ που αναδύει η πόλη και ο ποταμός Clyde, που ‘’πρωταγωνιστεί’’ στην πολυπαιγμένη μπαλάντα Black Is The Color Of My True Love’s Hair.
I go to the Clyde for to mourn and weep,
But satisfied I never could sleep.
I’ll write to you a few short lines,
I’ll suffer death ten thousand times.
Παρομοίως και η Child ballad Glasgow Peggy
She lived in Glesga, they called her Peggy.
* Glesga είναι στα Σκωτσέζικα, με την υπέροχη προφορά τους που ηχεί εντελώς …ακαταλαβίστικη στα δικά μας αυτιά η Γλασκώβη (που την προτιμώ με ω), την οποία ο Alasdair Gray χαρακτηρίζει ως μια μεγαλοπρεπή και φαντασιακή πόλη.
* Tinseltown είναι ένα από τα παρατσούκλια του Los Angeles, παρόλα αυτά το τραγούδι των Blue Nile είναι μια βόλτα στην πόλη τους, ένα tribute μια δήλωση αγάπης και ταύτισης με τους ρυθμούς της.
More Posts for Show: Noir