Enrique Morente: El Pequeño Reloj

Latcho Drom, 23/9 στις 22:30

Ακούστε την εκπομπή στο Mixcloud.

Υπάρχει μια χαρακτηριστική ποιότητα στα έργα των ιδιοφυών καλλιτεχνών, η οποία δεν περιγράφεται ούτε γίνεται αντιληπτή εύκολα, αλλά είναι εκεί. Το «El Pequeño Reloj» (2003) του Enrique Morente (1942-2010) σού αφήνει αυτήν ακριβώς την αίσθηση όταν το ακούς, ακόμη κι αν δεν καταλαβαίνεις καλά το λόγο. Φλερτάροντας με το χρόνο, συνδέει το παραδοσιακό και το πατροπαράδοτο με την τεχνολογία και την πρωτοπορία.

Ο maestro του cante παρουσιάζει ένα δισκογραφικό έργο ως έργο τέχνης, αναπτύσσοντας την έννοια του χρόνου μέσα από διαφορετικές οπτικές γωνίες, σαν να επρόκειτο για ποιητική συλλογή. Δημιουργεί μια αρχιτεκτονική δομή που διαπερνά το σύνολο των στίχων και των μελωδιών. Ένα δίσκο στον οποίο κάθε ποίημα/τραγούδι είναι ένα έργο αφ’ εαυτού και η σχέση με τα υπόλοιπα ποιήματα/τραγούδια διαμορφώνει και συμπληρώνει το τελικό μήνυμα. Το καθετί είναι παιχνίδι κι όμως τα πάντα έχουν λόγο ύπαρξης. Ο αναγνώστης-ακροατής έχει ξεκάθαρα ενεργητικό ρόλο στο έργο και το διαμορφώνει ανάλογα με το βαθμό κατανόησής του. Ο Morente αναπλάθει το προσωπικό του ιδίωμα προσκρούοντας στις δικές του εμμονές και αφήνοντας τη δημιουργική φύση του να καλπάσει σε ανεξιχνίαστα μονοπάτια.

Ο συγγραφέας Ernesto Sábato έλεγε πως ζούμε χωρίς να δίνουμε σημασία στις μικρές λεπτομέρειες που αποτελούν τις πιο κρίσιμες στιγμές της ζωής μας και πως πολύ αργότερα καταφέρνουμε να αντιληφθούμε με συσχετιστικούς συλλογισμούς όλα όσα μας έχουν συμβεί. Με έναν επαναστατικό και δονκιχωτικής φύσης χαρακτήρα κι έπειτα από τόσες μάχες με ανεμόμυλους και άλλες τεράστιες κατασκευές, ο Morente, ο οποίος στο πέρασμα των χρόνων πάλεψε ενάντια στην καταθλιπτική ακινησία και κατάφερε να βγει νικητής, μας παρουσιάζεται τώρα με ένα μικρό ρολόι στο χέρι, ψιθυρίζοντάς μας στο αυτί πως νιώθει παγιδευμένος μες στο χρόνο, πως έχει καταλάβει ότι ο χρόνος αποτελεί την ακριβή διάσταση της ανθρώπινης τραγωδίας, τη μοναδική διχοτομία, το ουσιώδες παράδοξο που μας κάνει να τραβάμε μπροστά και να δημιουργούμε, αλλά ταυτόχρονα δε μας επιτρέπει να σταματήσουμε και μας ακυρώνει.

Αυτό που υποστηρίζει ο Enrique είναι η αχρονία του φλαμένκο, της τέχνης. Εντέλει, αναδημιουργεί ό,τι θετικό έχει βρει σ’ αυτόν το χώρο με το μοναδικό χάρισμα που κατέχει να κάνει το καθετί επίκαιρο. Ο χρόνος είναι απόλυτη κατηγορία και δε θέλησε να τη μιμηθεί, αλλά να την κατασκευάσει εκ νέου, να την αναδημιουργήσει. Γι’ αυτό ήταν αναγκαία η δημιουργία διαφορετικών διαστάσεων, η απομάκρυνση από την καλλιτεχνική λεπτομέρεια, η επικέντρωση στο ουσιώδες, έτσι ώστε κάθε μέρος να έχει αξία αφ’ εαυτού, ταυτόχρονα όμως να αποκτά νόημα και μέσα από τη σχέση του με τα υπόλοιπα μέρη έως ότου διαμορφωθεί μια τέλεια εικόνα από όποια πλευρά κι αν γίνεται ορατή. Αυτό είναι, λοιπόν, που κάνει ο maestro με την επιλογή των στίχων, με τη διάταξη των κομματιών, με την επιλογή των μουσικών, αλλά και με την ίδια του την παρουσία.

Ο κοινωνιολόγος Gerhard Steingress λέει ότι το έργο του Morente αντανακλά αυτήν την εμπειρία ολότητας της αίσθησης και της γνώσης, του βιώματος και της παρατήρησης, του λόγου και της πράξης, της συνέχειας και της ρήξης. Όλα αυτά, εντέλει, που αποδίδουμε στην τέχνη ως αισθητικό φαινόμενο.

«Κάποτε νόμιζα ότι τα ρολόγια υπήρχαν απλώς για να ξέρεις ότι είσαι στην ώρα σου. Με τον καιρό κατάλαβα ότι σηματοδοτούν περισσότερα αισθήματα, περισσότερα πάθη» μας λέει ο Morente για ένα έργο τέχνης υπό το μανδύα του μουσικού δίσκου που χάνεται (ή βρίσκεται), όπως όλα τα έργα τέχνης, στην αναζήτηση του απόλυτου, τη χίμαιρα όλων των καλλιτεχνών.


More Posts for Show: Latcho Drom