του Σπύρου Καλετσάνου (εκπομπή Noir)
Οι Van Der Graaf Generator ιδρύθηκαν το 1967 στο Manchester. Το 1972 διαλύθηκαν, μετά από αλλαγές μελών και την ηχογράφηση 4 studio δίσκων, πριν συμβεί όμως το διάλειμμα -όπως αποδείχτηκε στη συνέχεια- της μπάντας, ο Peter Hammill και η παρέα του βγήκαν σε μια μακρόσυρτη περιοδεία. Ξεκίνησαν από την Αγγλία και συνέχισαν στην Ιταλία, κατά τους πρώτους κρύους μήνες του ’72. Ακολούθησαν Βέλγιο, Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία, Ελβετία, πάλι Αγγλία, ξανά Ιταλία, ξανά Αγγλία και ξανά μανά Ιταλία μέσα στους καλοκαιρινούς μήνες της ίδιας χρονιάς. Γιατί λοιπόν 3 διαφορετικές περιοδείες στη γείτονα χώρα? Η αλήθεια είναι πως τα πράγματα ξεκίνησαν με μια εναλλαγή κρύου-ζέστης ώσπου να “ισορροπήσουν”. “Όταν πήγαμε στην Ιταλία αρχές του ’72, πιστεύαμε πως η περιοδεία 6 εβδομάδων θα ήταν ρίσκο, άλλωστε δε θα πληρωνόμασταν και τόσο καλά και φανταζόμασταν πως θα παίζαμε σε μισογεμάτες αίθουσες. Όταν όμως προσγειωθήκαμε στο Μιλάνο αντικρίσαμε ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων να περιμένουν. Ρωτήσαμε ποιον περιμένουν όλοι αυτοί και μας απάντησαν εσάς. Εμάς? γιατί ξαναρωτάμε, μα γιατί είστε οι VDGG! Αργότερα μάθαμε πως το τελευταίο μας lp (Pawn Hearts) είχε φτάσει στο ν.1 των Ιταλικών chart και έμεινε καρφωμένο εκεί για 12 εβδομάδες. Στο δρόμο για την πρώτη μας εμφάνιση (στις 8 Φλεβάρη) κολλήσαμε μπροστά από ένα μεγάλο πλήθος, εν μέσω του στρατού και των μπάτσων, δακρυγόνων και βομβών καπνού. Θεωρήσαμε πως επρόκειτο για μια μεγάλη πολιτική διαδήλωση και πως η συναυλίες θα ακυρωθούν. Μας είπαν πως όλα αυτά γίνονταν με αφορμή την παρουσία μας εκεί και πάνω κάτω αυτό το χάος συνέβαινε όπου παίζαμε, και στις 2 καθημερινές μας συναυλίες, που ήταν ασφυκτικά γεμάτες. Ήταν σα να έφτασαν οι προφήτες. Μετά το πέρας των 6 εβδομάδων επιστρέψαμε εξαντλημένοι στην Αγγλία, αλλά αμέσως οι Ιταλοί promoters μας “βομβάρδισαν” με προτάσεις για νέα περιοδεία με καλύτερη αμοιβή. Δεχτήκαμε με αποτέλεσμα να κάνουμε 3 live ανά μέρα και αμέσως μόλις τελειώσαμε κλείσαμε ένα ακόμα tour με … 4 ανά μέρα”. Τάδε έφη ο σαξοφωνίστας-φλαουτίστας της μπάντας David Jackson.
Η συνέχεια της μπάντας πήρε αναπάντεχη τροπή, μιας και διαλύθηκε, αν και ουσιαστικά μετατράπηκε σε προσωπικό σχήμα του Hammill, ώσπου το 1975 επέστρεψε. Μαζί με το νέο album (Godbluff) ήρθαν ξανά και οι συναυλίες, Αγγλία, πολύ Γαλλία, μα η αγαπημένη τους Ιταλία βρισκόταν αρχικά εκτός κάδρου. Συνεχίζουμε την αφήγηση του Jaxon, όπως ήταν το ψευδώνυμο του Jackson: “Δε μπορούσαμε να παίξουμε στην Ιταλία, λόγω της πολιτικής κατάστασης, κανένα Αγγλικό σχήμα δεν έπαιξε εκεί για ένα χρόνο (σ.σ. δεν ισχύει κάτι τέτοιο, μιας και group σαν τους Gentle Giant, Soft Machine, Genesis, Henry Cow, έπαιξαν εκεί στα τέλη του ’74 και το ’75). Δεν είμαι ειδικός στα της Ιταλικής πολιτικής, αλλά ξέρω πως απαγορευόταν στους κομμουνιστές να κάνουν συγκεντρώσεις (σ.σ. ούτε αυτό ήταν ακριβές), οπότε τις έκαναν σε rock συναυλίες, έτσι και πριν από τα live μας έστηναν τέτοια σκηνικά και … τα προβλήματα ξεκίνησαν.”
Η αλήθεια είναι πως η μπάντα έκανε 2 περιοδείες εκείνη τη χρονιά στην Ιταλία και “έπεσε” πάνω σε μια πολύ δύσκολη περίοδο, πραγματικά “μολυβένια”, γεμάτη βία, δολοφονίες, βόμβες, σφαίρες, φωτιές και ένα ανεπανάληπτο κίνημα να αναδύεται (αυτό της αυτονομίας σε συνάρτηση και με την κατακόρυφη άνοδο του αντάρτικου πόλης), συν φυσικά από την αντίπερα όχθη τα παρακρατικά σκουλήκια που ήδη είχαν αναλάβει δράση σπέρνοντας τυφλά το θάνατο. Η προηγούμενη χρονιά, αυτή του 1974 είχε φέρει την πρώτη εκτέλεση από τις Ερυθρές Ταξιαρχίες (στην Πάντοβα σκότωσαν 2 φασίστες του MSI) και την απαγωγή του δικαστή Σόσι, τις “τυφλές” βόμβες (έργο του φασιστικού παρά-κράτους) στην πλατεία της Μπρέσια κατά τη διάρκεια αντιφασιστικής διαδήλωσης, με απολογισμό 8 νεκρούς και 100 τραυματίες και λίγο έξω από τη Μπολόνια σε τρένο (12 νεκροί) και φυσικά τη σύλληψη των ηγετικών στελεχών των Ερυθρών Ταξιαρχιών (Κούρτσιο, Φραντσεσκίνι). Ήδη προετοιμάζεται το έδαφος του ανιστόρητου “ιστορικού συμβιβασμού” που κατέληξε στον …ευρωκομμουνισμό και τελικά στο τέλος των …ιδεολογιών και στον σημερινό πολιτικό λαπά. Το 1975 η κόντρα μεταξύ κομμουνιστών, αυτόνομων, αριστερών εξωκοινοβουλευτικών ομάδων με το κράτος, το παρακράτος (το δεξί του χέρι) και το ΚΚΙ (το αριστερό του χέρι) μεγαλώνει. Ήδη ο νόμος Ρεάλε (ο τότε υπουργός δικαιοσύνης), που επέτρεπε στην αστυνομία να ρίχνει ελεύθερα στο ψαχνό, με πρόφαση την τρομοκρατία, ήταν σε ισχύ. Έτσι φτάνουμε στο 1ο live της δεύτερης περιοδείας των VDGG μέσα στο 1975 στις 27 Νοέμβρη:
“Στην Πάντοβα, σ’εκείνο το εντυπωσιακό κλειστό κτήριο-αγορά με τις μεγάλες επιφάνειες γυαλιού, βρίσκονταν ήδη πάνω στη σκηνή κομμουνιστές και οι ομιλίες είχαν ξεκινήσει. Όταν σταμάτησαν και ξεκινήσαμε υπήρχε μια ένταση, ένα αίσθημα φόβου στο αέρα, μέσα στο σκοτάδι είδαμε αντικείμενα να προσγειώνονται στη σκηνή. Κάτι παραλίγο να με χτυπήσει, το ίδιο και τους υπόλοιπους, φρικάραμε και σταματήσαμε. Με τα πολλά πειστήκαμε να συνεχίσουμε, ενώ γύρω μας η ένταση μεγάλωνε, Καυγάδες στο κοινό, ώσπου άρχισαν να πέφτουν τούβλα και η σκηνή γέμισε με πέτρες. Σηκωθήκαμε και τρέξαμε στο φορτηγό-παρασκήνιο, κλείσαμε την πόρτα και ξαφνικά το φορτηγό ξεκίνησε με τον πανικόβλητο οδηγό να μην ξέρει πως είμαστε πίσω και να μανουβράρει ανάμεσα στο οργισμένο πλήθος. Ποτέ δεν υπήρξα τόσο φοβισμένος όσο εκείνη τη στιγμή. Εκείνη τη νύχτα κοιμηθήκαμε σε σπίτια γνωστών και όχι στο ξενοδοχείο. Την επόμενη πήγαμε στη Γένοβα και όλα πήγαν καλά με τα 2 μας live εκεί. Ώσπου την 1η Δεκέμβρη βρεθήκαμε στη Ρώμη, μπροστά σε ένα πλήθος 40.000 ανθρώπων, τους οποίους κοιτούσαμε με δέος από τα παρασκήνια, όταν ξανάρχισαν οι πολιτικοί λόγοι από τη σκηνή του Palazzo Dello Sport (σ.σ. έδρα της τότε Virtus Roma και μετ’έπειτα Messaggero, Lottomatica κ.ο.κ.). Μέσα στο παλέ υπήρχαν εκατοντάδες οπλισμένοι-επιθετικοί μπάτσοι, ευτυχώς όμως τα πράγματα δεν εκτραχύνθηκαν, οι λόγοι τελείωσαν και εμείς κάναμε το set μας. Την επόμενη είχαμε ρεπό, όταν τρώγοντας πρωινό, μας γνωστοποιήθηκε πως το φορτηγό μας μαζί με όλον τον εξοπλισμό, είχε κλαπεί. Αμέσως ο promoter ζήτησε να συνεχίσουμε με ενοικιαζόμενο εξοπλισμό το tour μας, εμείς όμως το αποκλείσαμε εξαρχής. Μετά από 3 μέρες αναμονής, μάθαμε πως το φορτηγό βρισκόταν σ’ένα “σκουπιδότοπο” έξω από τη Ρώμη. Όταν το crew μας έφτασε εκεί, βρήκαν άντρες με εργαλεία. Η αστυνομία φάνηκε απρόθυμη να μας βοηθήσει, αργότερα μάθαμε όμως πως εκείνος ο χώρος της άνηκε. Το μεγαλύτερο κομμάτι του εξοπλισμού είχε κλαπεί και το φορτηγό δεν ήταν δυνατόν να μετακινηθεί, οπότε ότι απέμεινε -βασικά ο μετασχηματιστής μας- έπρεπε να το μεταφέρουμε, πράγμα αδύνατον, έτσι τα πράγματα έμειναν εκεί και η περιοδεία έλαβε τέλος. Η δική μας άποψη ήταν πως οι μπάτσοι ρυμούλκησαν το φορτηγό εκεί και το άφησαν στο έλεος του, για να τελειώσει η τουρνέ μας, πράγμα που έγινε.”
Οι Van Der Graaf Generator έπαιξαν γύρω στις 60 φορές στην Ιταλία, στην οποία επανήλθαν με την επανένωση τους το 2005. Ο ίδιος ο Hammill σε προσωπικά του live έχει εμφανιστεί εκεί πάνω από 90 φορές. Πριν από μερικά χρόνια βραβεύτηκε μάλιστα στην Πιατσένζα. Ο ίδιος έγραψε τραγούδια σαν τα The Lie (Bernini’s Saint Theresa), Pompeii ή το Primo of the Parapet για τον Πρίμο Λέβι. Στα 80s ιδρύθηκε στο Μιλάνο το Hammil ή New Hammil Studio (φόρος τιμής(?)), μα η “σχέση” αυτή σφραγίστηκε με ένα δίσκο ονόματι Felona e Sorona. Οι σπουδαίοι Le Orme από τη Μαργκερα του Βενέτο έβγαλαν το τέταρτο lp τους το 1973, πάνω στο οποίο ο Hammill έγραψε τους στίχους -μια ιστορία επιστημονικής φαντασίας- στην Αγγλική version του album. Επίσης υπάρχει το tribute που εξέδωσε η Ιταλική Fresh records, Eyewitness A Tribute To VdGG, η συμμετοχή του Hammill σε δίσκο της Alice (Carla Bissi) & των Premiata Forneria Marconi (live), για να μην αναφέρω τον David Jackson που συμμετείχε στο 2ο album του Alan Sorrenti ή παρέα με τους Osanna πριν μια δεκαετία. Γενικώς η λίστα είναι μεγάλη, με βιβλία και άλλα, μέχρι και …yahoo group Hammillitalia υπάρχει! Κάποτε, αιώνες πριν ο Γκαίτε έκανε το “μυθικό” ταξίδι στην Ιταλία, 200 χρόνια αργότερα ο Hammill και η παρέα του περιηγήθηκε με τη σειρά τους σε μια βιομηχανική και κυρίως εξεγερτική/χαοτική περίοδο της χώρας. Οι VDGG αν και δεν υπήρξαν κομμάτι όλου αυτού, με τη μουσική τους ενέπνευσαν πολλούς. Μέσα εκεί βρίσκεται η αλήθεια (τους και μας).